Ald Swichumerdyk

Het groene landschap aan de zuidkant van Leeuwarden is ontstaan door een eeuwenlange strijd met het water. Tot in de middeleeuwen lag Leeuwarden aan de Middelzee. Terpen en dijken werden opgeworpen om droge voeten te houden. Het lage achterland overstroomde regelmatig en verbindingen waren schaars.

Monniken speelden een rol bij de ontginning van het gebied en het stichten van boerderijen en nederzettingen. Rond veel Friese terpen vormden zich dorpen die dankzij hun kerktorens van verre afstand herkenbaar zijn. De tegenwoordige omvang van dorpen en buurtschappen zegt niet alles over hun betekenis in het verleden. Dit geldt in het bijzonder voor Barrahûs en Swichum.

De adellijke stins in Barrahûs was in de vijftiende eeuw het toneel van de landdagen van Oostergo, één van de drie toenmalige streken van het huidige Friesland. In 1492 streden de Schieringers en Vetkopers er om de zeggenschap over Leeuwarden en omstreken tijdens de Slag om Barrahuis. In 1507 werd Wigle van Aytta van Swichum er geboren. Als Viglius van Aytta maakte hij carrière als bestuurder en rechtswetenschapper en schopte het tot assistent van keizer Karel V.

Een voorbeeld van één van de weinige verbindingen uit die tijd is de Ald Swichumerdyk. Deze kronkelde zich een weg door het landschap tussen Barrahûs en Swichum. Hoewel het niet veel meer dan een modderig pad moet zijn geweest, hebben Viglius en zijn adelijke familieleden er zeker gebruik van gemaakt. Tot in de negentiende eeuw, toen de tegenwoordige weg tussen Wirdum en Swichum werd aangelegd, was het de enige manier om Swichum te bereiken.

De aanleg van de rijkswegen N31 en N32 doorsneed de historische verbinding. Grote delen zijn in de loop van de tijd verdwenen. Eén van de overblijfselen is het weggetje Om'e Tsjerke in Swichum. Vanaf hier liep de Ald Swichumerdyk door het landschap en werd met een bruggetje de Wurdumerfeart overgestoken. Vervolgens verliep de weg langs een deel van de later aangelegde Loodyk.

Bij de aanleg van de Haak om Leeuwarden is een restant van de Ald Swichumerdyk weer toegankelijk gemaakt. Tussen de twee fietstunnels onder de Wâldwei (N31) is een voetpad aangelegd dat voor een deel over het historische weggetje loopt. Dit deel is te herkennen aan de hoge bomen die het pad flankeren. Dit voetpad maakt ook deel uit van de ZuiderloopRoute. Als witte verbindingsroute kun je het gebruiken om een stuk van de Groene Route af te snijden.

Ten noorden van de Wâldwei liep de Ald Swichumerdyk langs de boerderij Buma, tegenwoordig onderdeel van Van der Valk. Verderop is het oude verloop nog te herkennen aan het slotenpatroon. Bij de boerderij even verderop ligt nog een zichtbaar restant dat de naam Barrahústerdyk draagt.

Het laatste stuk Ald Swichumerdyk is vrij recent in ere hersteld. Vanwege het sluiten van de spoorwegovergangen in Barrahûs en bij Werpsterhoek is dit opengesteld als voetpad en recreatief fietspad. Het idyllische laantje vormt een verbinding tussen de Uniadyk en de nieuwe fietstunnel onder het spoor bij het toekomstige station Werpsterhoeke. Voor wie wat verder wil lopen of fietsen kunnen via deze kant vanaf de Groene Route onder meer het pad langs de Swette en Wytgaart en Weidum worden bereikt.